Clos & Leembruggen
|
- ± 1960 - de fabriek aan de zuidzijde van de Langegracht |
Het textielbedrijf start in 1766 als de heren Paulus Clos, Gerard Leembruggen en Willem van Aken Cornelisz een compagnonschap aangaan. De familie Leembruggen blijft tot het einde toe aan het bedrijf verbonden. De onderneming begint in een gebouw aan de Oude Vest, waar later brouwerij de Posthoorn wordt gevestigd. De stoffen worden in het begin geproduceerd door thuiswerkers op hun weefgetouwen. Het bedrijf verhuist naar de Langegracht.
In 1832 wordt een failliete greinfabriek overgenomen die zelfstandig blijft voortbestaan onder de naam Leidsche Breifabriek v.h. P. & J. Poot & Co. (zie het hoofdstuk over de Lammermarkt)
In de 19e eeuw wordt de fabriek gemoderniseerd om aan de gestegen eisen van de exportkwaliteit te voldoen. Deze vergrote en gemoderniseerde stoomspinnerij brandt in september 1865 tot de grond toe af. Het is de eerste van drie grote branden waarmee het bedrijf te maken krijgt. In 1866 is de fabriek al herbouwd.
In 1874 wordt het gebouw tussen de Derde Binnenvestgracht en de Langegracht overgenomen van de geliquideerde firma van Heukelom & Co. De fabriek wordt gemoderniseerd en brandt kort daarna (in 1884) af. In 1885 is de schade hersteld. Een stalen loopbrug vormt de verbinding met de fabriek aan de Langegracht.
In 1891 wordt de Leidsche Sajetfabriek aan de Ververstraat aangekocht. Er worden panden aan de Nieuwe Mare gekocht om de fabriek aan de Langegracht te vergroten. Ook de fabriek aan de Ververstraat wordt uitgebreid door de aankoop van distilleerderij ‘Het Anker’ aan de Oude Herengracht en de Ververstraat. Op 25 februari 1909 woedt een grote brand in het gebouw aan de zuidzijde van de Langegracht. Voor het eind van het jaar is de fabriek herbouwd.
|
- 1909 - Het uitgebrande fabriekspand aan de Langegracht, zuidzijde |
In 1910 wordt de sajetspinnerij en machinale breierij van de firma J. Parmentier & Zonen overgenomen. (zie het hoofdstuk over de Lammermarkt)
In 1916 wordt het kantoorgebouw aan de noordzijde van de Langegracht in gebruik genomen. De architecten zijn Ed Kuypers en W.C. Mulder.
 - ± 1955 - het kantoorgebouw aan de noordzijde van de Langegracht Op de achtergrond staat het fabrieksgebouw aan de Derde Binnenvestgracht, dat door een loopbrug verbonden is met de fabriek aan de zuidzijde. foto: H. Kleibrink |
 - 1900 - De stoomspinnerij aan de 3e Binnenvestgracht foto: Hendrik Jonker |
In 1923 wordt de Leidsche Katoenvlechterij en Nettenfabriek v/h Jaeger en Co overgenomen. Dit pand staat tussen de Derde Binnenvestgracht en de Maresingel. Al voor de tweede wereldoorlog wordt begonnen met de voorbereiding van de bouw van een nieuwe fabriek op dit terrein. Na de oorlog worden de plannen doorgezet. De gebouwen aan de Ververstraat worden afgestoten en in 1949 wordt het nieuwe complex in gebruik genomen.
In 1955 en 1959 worden twee Veenendaalse textielbedrijven overgenomen. Eerst N.V. Frisia Wolspinnerij vervolgens N.V. Hollandia Wol- en Kousenfabrieken voorheen Gebroeders van Leeuwen.
 - eind 19e eeuw - De stoomspinnerij aan de Ververstraat |
 - tweede helft jaren '70 - De sloop van de fabriek aan de Ververstraat |
 - begin 20e eeuw - Leidsche Katoenvlechterij en Nettenfabriek v/h Jaeger en Co De fabriek wordt in 1923 overgenomen door Clos & leembruggen. |
 - 1972 - De fabriek aan de Maresingel |
Het straatbeeld aan de Langegracht verandert in 1963 als de huizen voor het fabriek aan de Derde Binnenvestgracht worden afgebroken. Op die plaats wordt in 1965 nieuwbouw neergezet. De loopbrug wordt afgebroken.
In het jubileumjaar 1966 lijkt er nog niets aan de hand, maar al snel wordt duidelijk dat het bergafwaarts gaat met de textielindustrie in Nederland en ook met Clos & Leembruggen. Het personeelsbestand wordt ingekrompen.
Het fabrieksgebouw aan de Maresingel wordt afgestoten. Op 15 mei 1972 wordt het in gebruik genomen door Backer & Co N.V., een fabriek voor bakkerijgrondstoffen.
Ook het fabriekspand aan de zuidzijde van de Langegracht wordt verkocht. Op 12 april 1973 wordt hier het meubelcentrum van Mijnders geopend.
In februari 1979 vraagt Clos & Leembruggen surseance van betaling aan. Kort daarna wordt het bedrijfspand aan de noordzijde van de Langegracht verlaten.
De gemeente wil op deze plaats het liefste woningen bouwen, maar daarvoor is niet voldoende geld beschikbaar. Er worden plannen gemaakt om behalve een aantal woningen ook een nieuw arbeidsbureau neer te zetten. Voor de bouw van een arbeidsbureau hoopt de gemeente geld te krijgen van de Rijksgebouwendienst. In juni 1982 wordt het voormalige fabriekspand gekraakt.
De krakers starten het woon-werkproject ‘De Klos’. In augustus besluit de gemeente de voormalige fabriek te kopen. De krakers verlaten vrijwillig het pand. Ze vinden uiteindelijk onderdak in de voormalige destilleerderij van Harteveld. Dit bedrijfsverzamelcomplex bestaat nog steeds.
|
- 30 oktober 2016 - Klos Deel van het Harteveldcomplex op de hoek van de Langegracht en de Zandstraat. De naam van het bedrijfsverzamelcomplex Klos herinnert nog aan de fabriek van Clos & Leembruggen waar dit initatief ooit begon. |
Er komt geen geld van de Rijksgebouwendienst en de plannen voor een nieuw arbeidsbureau worden afgeblazen.
Op 14 september 1983 wordt een deel van het kantoorgebouw aan de Langegracht door brand beschadigd. Een paar weken later komt de monumentencommissie nog met een advies tot plaatsing op de monumentenlijst. Eind ’83 wordt het complex toch gesloopt.
|
- 1983 - Sloop Het kantoorgebouw en de fabriek tussen Langegracht en Derde Binnenvestgracht worden gesloopt. Het zeventiende eeuwse pand Langegracht 6 wordt en passant meegenomen. foto: B.B.M. Jansen |
Op 12 december 1985 wordt de eerste paal geslagen voor de bouw van 53 woningen en bedrijfsruimten op het terrein van Clos & Leembruggen. De architect is Fons Verheijen. In maart 1987 is de bouw voltooid.
Backer & Co verhuist in september 1980 naar Made. Het fabriekspand tussen Maresingel en Derde Binnenvestgracht wordt in oktober 1982 gekocht door het Energiebedrijf. Het wordt in gebruik genomen als opslagruimte. Sinds 2008 heeft het een nieuwe bestemming. Onder de naam ‘Nieuwe Energie’ wordt het geëxploiteerd als bedrijfsverzamelgebouw. Ook herbergt het een vergaderlocatie, restaurant en daklozenopvang.
|
- 30 oktober 2016 - Nieuwe Energie Het voormalige fabriekspand van Clos & Leembruggen heet nu 'Nieuwe Energie'. |